Czy prowadząc działalność nierejestrowaną trzeba płacić ubezpieczenie zdrowotne? Sprawdź fakty
Title: Działalność nierejestrowana a ubezpieczenie zdrowotne – czy musisz płacić ZUS? Sprawdź zasady i wyjątki
Autor: Janina Kowalska
Data publikacji: 22 września 2025
Data ostatniej aktualizacji: 22 września 2025
Działalność nierejestrowana to rozwiązanie, które zyskuje na popularności wśród osób dorabiających do pensji czy testujących pomysł na biznes. Kuszące jest to, że nie trzeba rejestrować firmy ani prowadzić pełnej księgowości. Ale co z obowiązkami wobec ZUS? Czy osoba, która sprzedaje rękodzieło, udziela korepetycji albo wykonuje drobne usługi, musi opłacać ubezpieczenie zdrowotne?
Ten artykuł rozwiewa wątpliwości – sprawdzamy fakty, przepisy i praktyczne przykłady.
W artykule dowiesz się m.in.:
- czy prowadząc działalność nierejestrowaną masz obowiązek płacenia składki zdrowotnej,
- jakie są różnice między działalnością gospodarczą a nierejestrowaną,
- w jakich sytuacjach mimo braku rejestracji konieczne będzie posiadanie ubezpieczenia,
- jakie alternatywy istnieją dla osób, które nie są objęte żadnym tytułem do ubezpieczenia zdrowotnego,
- jak zmiany prawne wpływają na osoby dorabiające.
👉 Czytaj dalej i sprawdź, co mówią przepisy oraz praktyka!
Spis treści
- Czym jest działalność nierejestrowana i kto może ją prowadzić
- Obowiązki wobec ZUS a działalność nierejestrowana
- Czy trzeba płacić ubezpieczenie zdrowotne
- Przykłady praktyczne – kto musi, a kto nie
- Alternatywy dla osób bez tytułu do ubezpieczenia
- Konsekwencje braku ubezpieczenia zdrowotnego
- Podsumowanie – najważniejsze fakty
Czym jest działalność nierejestrowana i kto może ją prowadzić
Działalność nierejestrowana (zwana także nieewidencjonowaną) to forma drobnej aktywności zarobkowej, która nie wymaga zakładania firmy w CEIDG ani uzyskiwania numeru NIP i REGON. Jej głównym warunkiem jest limit przychodów – w 2025 roku wynosi on 75% minimalnego wynagrodzenia miesięcznie.
Dzięki temu osoby, które np. sporadycznie świadczą usługi albo sprzedają produkty własnej produkcji, mogą legalnie działać, unikając obciążeń administracyjnych i składek ZUS.
Z działalności nierejestrowanej mogą korzystać:
- osoby fizyczne, które w ciągu ostatnich 60 miesięcy nie prowadziły działalności gospodarczej,
- osoby osiągające przychody nieprzekraczające ustawowego limitu,
- osoby, które nie świadczą usług wymagających koncesji czy specjalnych zezwoleń.
Obowiązki wobec ZUS a działalność nierejestrowana
W odróżnieniu od klasycznej działalności gospodarczej, działalność nierejestrowana nie jest tytułem do objęcia obowiązkowymi składkami ZUS. To oznacza, że prowadzący taką formę dorabiania nie musi opłacać składek emerytalnych, rentowych czy zdrowotnych.
Jednakże, aby mieć dostęp do świadczeń zdrowotnych w ramach NFZ, konieczne jest posiadanie innego tytułu do ubezpieczenia – np. etatu, umowy zlecenia, rejestracji w urzędzie pracy albo dobrowolnego zgłoszenia w ZUS.
Czy trzeba płacić ubezpieczenie zdrowotne
Najważniejsze pytanie brzmi: czy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną musi opłacać składkę zdrowotną?
👉 Odpowiedź brzmi: nie, jeśli ma inny tytuł do ubezpieczenia (np. jest zatrudniona, zgłoszona do ubezpieczenia przez męża/żonę czy pobiera rentę lub emeryturę).
👉 tak, jeśli działalność nierejestrowana to jedyne źródło utrzymania, a dana osoba nie ma innego ubezpieczenia – wówczas powinna zgłosić się dobrowolnie do NFZ i opłacać składkę zdrowotną we własnym zakresie.
Przykłady praktyczne – kto musi, a kto nie
- Student dorabiający poprzez sprzedaż rękodzieła online – jeśli jest ubezpieczony przez rodziców lub uczelnię, nie musi płacić składki zdrowotnej.
- Pracownik na etacie, który dodatkowo udziela korepetycji – składki opłaca pracodawca, więc działalność nierejestrowana nie generuje dodatkowych obowiązków wobec ZUS.
- Osoba bezrobotna, niezarejestrowana w urzędzie pracy, która sprzedaje produkty na targach – w tym przypadku konieczne jest dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne.
- Emerytka sprzedająca przetwory w internecie – składkę zdrowotną ma opłacaną od emerytury, więc dodatkowych zobowiązań brak.
Alternatywy dla osób bez tytułu do ubezpieczenia
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną i nieposiadająca żadnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego ma kilka opcji:
- dobrowolne ubezpieczenie w NFZ – miesięczna składka ustalana jest na podstawie przeciętnego wynagrodzenia,
- zgłoszenie się do ubezpieczenia jako członek rodziny osoby ubezpieczonej (np. małżonka, rodzica),
- rejestracja w urzędzie pracy, która daje prawo do bezpłatnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Konsekwencje braku ubezpieczenia zdrowotnego
Brak ubezpieczenia oznacza, że w razie nagłej choroby czy wypadku, koszty leczenia trzeba pokryć samodzielnie. Często są to kwoty idące w dziesiątki tysięcy złotych. Dodatkowo, jeśli dana osoba zdecyduje się na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne po przerwie, NFZ może zażądać tzw. opłaty dodatkowej za przerwę w ubezpieczeniu.
Dlatego eksperci radzą, aby zawsze upewnić się, że ma się ważne ubezpieczenie – nawet jeśli działalność nierejestrowana nie nakłada obowiązku składkowego.
Podsumowanie – najważniejsze fakty
- Działalność nierejestrowana nie generuje obowiązku opłacania składek ZUS, w tym zdrowotnej.
- Składka zdrowotna nie jest wymagana, jeśli osoba ma inny tytuł do ubezpieczenia (etat, renta, emerytura, zgłoszenie przez rodzinę).
- Osoby bez żadnego tytułu muszą zgłosić się dobrowolnie do NFZ lub przez urząd pracy.
- Brak ubezpieczenia to realne ryzyko finansowe w razie choroby lub wypadku.
Wniosek: działalność nierejestrowana to świetny sposób na legalne dorabianie bez biurokracji i składek, ale wymaga zadbania o to, by zawsze posiadać ważne ubezpieczenie zdrowotne.